Siirt Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Çalışmaları arasında çıkan "Siirt Arapçası" isimli eserin ilk baskısı çıktı.
Allah nasip ederse Yaşayan Diller Enstitüsü, Kürtçe ve Pertevince ile alakalı ilmi çalışmalar yapmayı da hedeflemektedir. Eser, şehrimize ve bütün İlim dünyasına hayırlı olsun.
Kitabın Takdim yazısı:
Siirt, ilimle irfanın, tefekkürle hikmetin buluştuğu güzel şehirlerimizden birisidir. Tarihi ve kültürel güzellikleriyle öne çıkan bu şehir; Asurlulardan Urartulara, Perslerden Araplara, Selçuklulardan Osmanlılara varıncaya kadar pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Hz. Ömer (r.a.)’ın hilafeti döneminde bölgeye sevkedilen Halid b. Velid komutasındaki İslam ordusuyla İyad b. Ğanm tarafından fethedilen bu topraklar, Alparslan’ın Anadolu’ya girişinden sonra Selçuklular’ın hâkimiyetine girmiştir. Tarih boyunca farklı devletler tarafından yönetilen bu bölge, Çaldıran zaferinden sonra büyük tarihçi İdris-i Bitlisi’nin de gayretleriyle Osmanlı İmparatorluğu’nun hâkimiyeti altına girmiştir.
Tarih boyunca bölgede egemen olmuş medeniyetler, günümüz şehir kültürünün oluşmasına önemli katkılar sağlamıştır. Eğitim ve kültür yönüyle zengin bir tarihe sahip olan Siirt, farklı dini inançlara ve çeşitli etnik kimliklere yüzyıllarca ev sahipliği yapmıştır. Uzlaşma ve dayanışma kültürü yanında geleneksel medrese eğitimi de yüzyıllarca varlığını etkin bir şekilde devam ettirmiştir.
Bugün dünyada yaklaşık 6000 dilin varlığından söz edilmektedir. Ancak küreselleşme kültürü ile birlikte diller artık yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır. Nitekim bu dillerin neredeyse yarısının bu yüzyıl içinde yeryüzünden silineceği, uzmanlar tarafından ifade edilmektedir. Günümüzde dünya dillerinin %96’sı, nüfusun %4’lük kısmı tarafından konuşulmaktadır. Buna göre birçok dilin yok olması hiç de şaşırtıcı olmayacaktır. Bir dilin yok olması, bir kültürün ve bir hayatın yok olması anlamına gelir. Küreselleşme kültürü, Anadolu’nun her yerinde konuşulan yerel dilleri ve yerel kültürleri tehdit etmektedir.
Siirt, medeniyetlerin beşiği olan Mezopotamya bölgesinde bulunan yüzyıllardır uzlaşı kültürüne zemin hazırlayan farklı dilleri, inançları bağrında yaşatan bir şehirdir. Fakat bu bölge tarih boyunca istilalara uğramış, bir medeniyetin yerine başka bir medeniyetin gelmesi suretiyle farklı kültürlerle harmanlanmıştır. Siirt Arapçası da yakın zamana kadar saf Arapça olarak varlığını devam ettirmiştir. Zamanla demografik yapının değişmesi, dili ve kültürü olumsuz yönde etkilemiştir.
Siirt Arapçası; yazı dili olarak değil sadece konuşma dili olarak kullanılması, ailelerin bu dili gelecek kuşaklara aktarmada gerekli duyarlılığı gösterememesi, Siirt’ten diğer bölgelere yoğun göçler, küresel kültürün teknolojik araçlarla her geçen gün daha etkin bir şekilde toplumu etkisi altına alması gibi sebeplerle unutulma veya yok olma tehlikesi ile karşı karşıya gelmiş bulunmaktadır. Siirt’te Siirt Arapçasının geleceğe aktarılabilmesi ile ilgili kaygılar sıklıkla konuşulmaya başlanmıştır.
Siirt Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, unutulmaya yüz tutmuş veya bu tehlike ile karşı karşıya olan dilleri koruma altına almak, bu dillerin tarihi ve dil bilgisi ile ilgili bir takım esasları ortaya koymak, ülkemizde ve dünyada bu konuda çaba gösteren kurumlarla işbirliği yapmak amacı ile kurulmuştur. Enstitümüz tarafından 27-28 Mayıs 2016 tarihleri arasında gerçekleştirilen Uluslararası Siirt Arapçası Çalıştayı, bugün dünyada önemli kültürel miraslardan biri olarak kabul edilen yerel diller konusuna dikkatleri çekmeyi amaçlamıştır.
Çalıştay ile Siirt Arapçası üzerine çalışmaları bulunan uzmanlar/araştırmacılar bir araya getirilerek Siirt Arapçasının geçmişi, bugünü ve gelecekte nerede olacağı hakkında bilgi alış verişi sağlanmıştır. Yurt içi ve yurt dışından çok sayıda özet veya tam bildirinin sunulmuş olması çalıştaya ayrı bir anlam katmıştır. Çalıştay sonucunda alınan kararlar, Siirt Arapçası hakkında yazılı bir kültür oluşturmak, dilin saf haliyle korunmasını sağlamak ve çok kültürlülüğü, çok dilliliği geliştirmek amacı ile gelecekte yapılacak çalışmalara ışık tutacaktır.
Çalıştayın üç dilli kardeş şehir olarak bilinen Siirt ilimizin kültür hayatına önemli katkılar sunmasını temenni eder, çalıştayın düzenlenmesinde emeği geçen herkese teşekkür ederiz.
