Lüks Araç Satın Alma Eylemleri Üzerinde Etkili Faktörlerin İncelenmesi

Celile ASI GÜNEŞ

İSTANBUL AREL ÜNİVERSİTESİ/SOSYOLOJİ YÜKSEKLİSANS

(ARAŞTIRMA RAPORUNUN KISALTILMIŞ HALİ)

Küresel sermayenin, bütün alanlara çok kolay biçimde girmesiyle beraber mal ve hizmet dolaşımı, başta ülkemiz olmak üzere dünyanın her yerine yayılmıştır.
Türk toplumuna baktığımızda tüketim savurganlığı; başta giyim, yemek, müzik olmak üzere her alanda kendini var etmiştir. İnsanların alış-veriş yapma eylemleri daha önceleri zaruri ihtiyaçtan doğarken, günümüzde özellikle genç kesimde, çevreye ayak uydurma, özenti, başkaları gibi olma-davranma, boş zamanı değerlendirme ve topluluklarda yer edinme amacıyla yapılmaya başlanmıştır. Bir döngü halinde sürekli ilerleyen ve önü alınamayan tüketim çılgınlığı, kapitalist sistemin meta hizmetidir. Bitmek ve tükenmek bilmeyen alışveriş yapmak; bireyde geçici bir rahatlama, mutluluk ve haz(hedonizm) yaratsa da zamanla alışveriş yapamama durumu tüketim endeksli kişilerde yalnızlık duygusu yaratmakta, kişiler giderek kendi özüne yabancılaşan, başkaları için yaşayan, tüketimin piyonu haline gelmektedir.

Tüketim toplumlarında tıpkı diğer nesneler gibi otomobil kullanımı da prestij ve statü ile ilişkilendirildiği için tüketim alışkanlıklarından payını almıştır. Otomobil denilince akla ilk gelen, günlük hayatımızı kolaylaştıran nesnelerden biri iken marka imajı, otomobil tercihlerine de yansımıştır.

Araştırmamızda, fonksiyonel özelliklerinin yanı sıra farklı anlamlara sahip otomobiller üzerinde hedonik tutum, marka imajı ve sosyal medyanın bu tüketim davranışına olan etkilerini saptamaya çalışmaktadır. Bu doğrultuda yapılacak araştırmada amaç;  kullandıkları otomobil bağlamında lüks kavramının nasıl algılandığı,  hedonik davranışın, sosyal medyayı kullanım alışkanlıkları ve sahip olunan otomobil, otomobil denilince akıllarına gelen markalar ve otomobillerin marka imajlarına dair görüşlerinin tespiti amaçlanmıştır.

Araştırma, Siirt’te yaşayan, herhangi bir ücretli işte çalışan veya herhangi bir ücretli işte çalışmayan, lüks otomobil kullanan (20-45) yaş aralığındaki kadın ve erkeklerden oluşan otomobil sahipleri örneklemiyle evreni yansıtmak amaçlanarak, yarı yapılandırılmış (derinlemesine) görüşme yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler, betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir.

Yapılacak bu çalışma ile Türk Sosyolojisinin, literatür sahasına, tüketim savurganlığının, lüks otomobil satın alma davranışının altında yatan faktörlerin anlamlandırılması ile katkı sunmak hedeflenmiştir.

SİİRT’TEKİ KARA TAŞITLARININ İSTATİSTİK BİLGİLERİ

Toplam nüfusu 330 bin olan kentte 7 ilçe, 12 belediye, bu belediyelerde 63 mahalle ve 275 köy bulunmaktadır Yüzölçümü 5.499 km2 olan ilde kilometrekare başına 60 insan düşmektedir. Karasal iklime sahip olup, bölge insanının %65’i geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlamaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumu yayımladığı, 2020 yılı Eylül ayı Motorlu Kara Taşıtları İstatistiklerine göre Siirt’te toplam araç sayısı 20 bin 345’e ulaştı. 2019 yılı Eylül ayında toplam araç sayısı 20 bin 732 iken, 2020 yılı Eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,9 oranında azalarak 20 bin 345 oldu.

Siirt’te otomobil sayısı 2020 yılı Eylül ayında bir önceki yılın Eylül ayına göre yüzde 3,4 azalarak 6 bin 733 oldu. Siirt’teki araçların türlerine göre dağılımı incelendiğinde; 6 bin 733 otomobil, bin 578 adet minibüs, 128 adet otobüs, 5 bin 202 adet kamyonet,  995 adet kamyon, 2 bin 34 adet motosiklet, 3 bin 311 adet traktör ve 364 adet özel amaçlı araç bulunduğu görüldü.

2020 yılı Eylül ayında Siirt’te toplam 690 taşıtın devri yapıldı. Taşıt türüne göre devri yapılan araçlar içinde ilk sırayı 269 adet ile otomobil yer aldı. Otomobili 212 adet ile kamyonet, 75 adet ile traktör, 49 adet ile motosiklet, 47 adet ile minibüs ve 38 adet ile kamyon izledi.

2020 yılı Eylül ayında Siirt’te 99 aracın trafiğe kaydı yapıldı. Trafiğe kaydı yapılan araçlar türlerine göre incelendiğinde; motosiklet, otomobil, kamyonet, traktör, minibüsün bulunduğu görüldü(TÜİK, 2020/Eylül).

ARAŞTIRMANIN AMACI VE MODELİ

Tüketim toplumlarında tıpkı diğer nesneler gibi otomobil kullanımı da prestij ve statü ile ilişkilendirildiği için tüketim alışkanlıklarından payını almıştır. Böylece marka imajı otomobil tercihlerine de yansımıştır. Bu doğrultuda yapılacak araştırmada amaç;  lüks otomobil satın alma davranışı üzerinde etki eden ve yönlendiren faktörlerin bireylerin kendileri tarafından nasıl algılandığını irdelemek ve bu tutumlarının sebeplerini saptamaktır.

Yapılacak bu çalışma ile Türk Sosyolojisinin literatür sahasına, tüketim savurganlığının farklı bir boyutu ile katkı sunmak hedeflenmiştir.

 ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ

Çalışmada nitel araştırma yönteminde en çok kullanılan tekniklerden biri olan derinlemesine bireysel görüşmeler (mülakat) teknik olarak kullanılmıştır. Bireysel görüşmeler için yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Öncelikle konuyla ilgili literatür taraması yapılmış, literatür çalışması doğrultusunda hazırlanan görüşme formları ile pilot görüşmeler gerçekleştirilmiş, pilot görüşmeler ile ortaya çıkan sorunlara göre görüşme formu yeniden düzenlenmiştir. Aynı zamanda yapılan görüşmeler ses kayıt altına alınmıştır.

ARAŞTIRMA KAPSAMINDA ŞU SORULARA CEVAP ARANMIŞTIR:

 

• Lüks otomobil satın almaya iten faktörler nelerdir?
• Hedonizm ile lüks otomobil satın alma arasında ilişki nasıldır?
• Bireyler otomobil tercih ederken marka imajını önemsiyor mu?
• Lüks otomobil kullanan bireylerde marka imaj algıları nasıldır?
• Cinsiyet gruplarına göre otomobil markası tercihleri nasıldır?
• Cinsiyet gruplarına göre otomobil markalarında algı farkı var mıdır?
• Sosyal medyanın, lüks otomobil satın alma davranışı üzerinde etkisi var mıdır? Var ise ne boyuttadır?

EVREN VE ÖRNEKLEMİ

Öncelikle araştırma evreni, Türkiye’de yaşayan lüks otomobil kullanıcılarıdır. Fakat zamanın kısıtlı oluşu ve evrenin büyüklüğü sebebiyle çalışmaya belli sınırlandırmalar getirilerek, araştırma yapılmıştır. Bu sebeple araştırmanın örneklemi; Siirt ilinin merkez, ilçe ve köyleri olup, hedef kitle ise Siirt’te yaşayan ücretli bir işte çalışan veya herhangi bir ücretli işte çalışmayan lüks otomobil sahibi (20-45) yaş aralığındaki kadın ve erkeklerdir.

VERİLERİN VE BULGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Veri analizi nitel araştırma yönteminin esaslarına göre yapılmıştır. Görüşmelerden elde edilen verilerin transkripsiyonları çıkartılarak, veriler tek tek okunmuş böylece ortaya çıkan veriler,  belli temalar altında birleştirilerek yorumlanmıştır. Görüşmeler, daha kolay ve açıklayıcı analiz edilmesi için K1, K2,  şeklinde sınıflandırılmıştır.

YARI YAPILANDIRILMIŞ GÖRÜŞME VERİLERİ

Araştırmada kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme formunun ilk bölümü; cinsiyet, yaş, medeni durum, eğitim, meslek, çocuk sayısı, herhangi ücretli bir işte çalışılıp, çalışılmadığına dair biyografik verilerden oluşmaktadır. İkinci bölüm ise, araştırmamıza dair olan katılımcıların lüks otomobil satın almaları üzerinde kendilerini algılama biçimlerine dayanan sorulardan oluşmaktadır.

Sorular temel olarak şunlardır:

1. Lüks tüketim” kavramından ne anlıyorsunuz?

2. Lüks tüketim içine giren harcamalar sizce nelerdir?

3. Otomobil denilince ilk aklınıza gelen marka hangisidir? Nedenini belirtiniz.

4. Kullandığınız otomobil markası nedir? Çevreniz tarafından otomobilinizin beğenilmesi ve takdir edilmesi tercihlerinizi nasıl etkilemektedir?

5. Otomobil tercihinizde marka imajı önemli midir? Neden?

6. Sosyal medyayı kullanıyor musunuz? Daha çok hangi mecrayı kullanıyor ve gün içerisinde sosyal medyada ne kadar zaman harcamaktasınız?

7. Sosyal medyada otomobile dair kişi, grup, sayfa ya da kanalları takip eder misiniz? Ediyorsanız bunlar nelerdir?

8. Otomobil satın alırken hangi kriterler sizi etkilemektedir? Sosyal medya bu konuda sizi yönlendiriyor mu?

9. Sosyal medyada otomobilinizi ya da otomobilinizin de dâhil olduğu görseller paylaşır mısınız? Sizce insanlar ne amaçla otomobillerini ya da onlarla olan görselleri paylaşımda bulunur?

BULGULAR

Katılımcılar için “K” kodu kullanılmaktadır.

• K1: 35 yaşında erkek, evli, üç çocuk sahibi, lise mezunu, sağlıkçı ve sigortalı. Babası çalışıyor. Aylık geliri 4000 – 5000 TL aralığında, ailenin aylık geliri 5000 – 6000 TL aralığında.
• K2: 33 yaşında erkek, evli, bir çocuk sahibi, lisans mezunu, öğretmen ve sigortalı. Babası emekli memur. Aylık geliri 5500 – 6000 TL aralığında, ailenin aylık geliri 2000 – 3000 TL aralığında.
• K3: 40 yaşında kadın, evli, bir çocuk sahibi, lisans mezunu, mimar ve sigortalı. Anne ve babası emekli memur. Aylık geliri 15000 TL, ailenin aylık geliri 10000 TL.
• K4: 41 yaşında kadın, evli, üç çocuk sahibi, lisans mezunu, öğretmen ve sigortalı. Anne ve babası çalışmıyor. Aylık geliri 6000 TL, ailenin aylık geliri 30.000 – 40.000 TL aralığında.
• K5: 37 yaşında erkek, bir çocuk sahibi, lisans mezunu, mühendis, sigortalı. Babası çalışıyor. Aylık geliri 7000 TL, ailenin aylık geliri 10.000 TL.
• K6: 35 yaşında erkek, evli, iki çocuk sahibi, lisans mezunu, mimar ve sigortalı. Annesi ve babası emekli. Aylık geliri 12000 TL, ailesinin geliri 17000 TL.
• K7: 34 yaşında kadın, evli, iki çocuk sahibi, lisans mezunu, öğretmen ve sigortalı. Babası emekli. Aylık geliri 6000 TL, ailenin aylık geliri 15.000 TL.
• K8: 35 yaşında erkek, evli, üç çocuk sahibi, lisans mezunu, makine mühendisi ve sigortalı. Anne ve babası çalışmıyor. Aylık geliri 10000 TL, ailenin aylık geliri 10000 TL.
• K9: 31 yaşında erkek, bekar, lisans mezunu, şehir bölge planlayıcısı ve sigortalı. Anne ve babası emekli. Aylık geliri 5000 TL, ailenin aylık geliri 10000 TL.
• K10: 32 yaşında kadın, evli, bir çocuk sahibi, lisans mezunu, öğretmen ve sigortalı. Anne ve babası çalışmıyor. Aylık geliri 4500 TL, ailenin aylık geliri 9000 TL.
• K11: 29 yaşında kadın, bekar, yüksek lisans mezunu, mimar ve sigortalı değil. Anne ve babası çalışmıyor. Aylık geliri 5000 – 10000 TL aralığında, ailenin aylık geliri 10000 – 12000 TL aralığında.
• K12: 32 yaşında erkek, evli, bir çocuk sahibi, lisans mezunu, inşaat teknikeri ve sigortalı. Babası çalışıyor. Aylık geliri 10000 TL, ailenin aylık geliri 10000 TL.
• K13: 24 yaşında erkek, bekar, yüksek lisans mezunu, avukat ve sigortalı. Babası emekli. Aylık geliri 10000 TL, ailenin aylık geliri 10000 TL.
• K14: 34 yaşında kadın, evli, bir çocuk sahibi, lisans mezunu, öğretmen ve sigortalı. Babası çalışıyor. Aylık geliri 10000 TL, ailenin aylık geliri 10000 TL.
• K15: 31 yaşında kadın, evli, üç çocuk sahibi, lisans mezunu. Anne ve baba çalışmıyor. Aylık geliri 10000 TL, ailenin aylık geliri 6000 TL.
• K16: 36 yaşında erkek, evli, bir çocuk sahibi, lisans mezunu, mühendis ve sigortalı. Annesi ve babası çalışmıyor. Aylık geliri 7000 TL, ailenin aylık geliri 10000 TL.
• K17: 29 yaşında erkek, evli, bir çocuk sahibi, lise mezunu, kuaför ve sigortalı. Annesi ve babası çalışmıyor. Aylık geliri 10000 TL, ailenin aylık geliri 10000 TL.
• K18: 45 yaşında erkek, evli, beş çocuk sahibi, ön lisans mezunu, tekniker ve sigortalı. Annesi emekli. Aylık geliri 20000 – 2500 TL aralığında, ailenin aylık geliri 20000 – 25000 TL aralığında.
• K19: 35 yaşında erkek, evli, iki çocuk sahibi, lisans mezunu, tekniker, sigortalı. Anne ve babası vefat etmiş. Aylık geliri 5000 TL.
• K20: 32 yaşında erkek, evli, bir çocuk sahibi, yüksek lisans mezunu, inşaat mühendisi ve sigortalı. Anne ve babası çalışmıyor. Aylık geliri 5000 – 6000 TL aralığında, ailenin aylık geliri 4000 – 5000 TL aralığında.

Katılımcılar gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda elde edilen veriler analizinde betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Betimsel analizde veriler görüşülen kişiden elde edilmektedir ve verilen cevaplar değiştirilmeden alıntılar şeklinde aktarılır. Betimsel analiz dört aşamadan oluşmaktadır (Altunışık, 2010).

1. Analiz için çerçevenin oluşturulması,
2. Oluşturulan çerçeveye göre verilerin işlenmesi,
3. Bulguların tanımlanması,
4. Bulguların yorumlanması.

Görüşmelerden elde edilen veriler kodlama sistemi ile sayısal veri haline dönüştürülür ve analiz yapılır. Karmaşık bir yöntem olmasına karşın ulaşılması zor veriler elde edilir (Böke, 2011).

Sonuç olarak betimsel analizde toplanan veriler belirlenen başlıklar altında özetlenir ve yorumlanır.

Katılımcılara iletişim becerilerinin geliştirilmesine ilişkin 5 soru yöneltilmiş ve görüşleri alınmıştır. Buna göre sorular ve görüşler şu şekildedir:

Soru 1: “Lüks tüketim” kavramından ne anlıyorsunuz?

• K1: Lüks tüketim bana göre hem yatırım hem de lüks yaşam, rahat yaşamdır.
• K2: Lüks tüketim kavramı kişilerin aşırı derecede iradelerine sahip çıkmadan, bir değil de iki, iki değil de beş tane fuzuli materyali elinde bulundurmasıdır. Veya tabi ki lüks tüketim de şu an içinde bulunduğumuz koşullara göre herkesin evi olması ve bir arabası olması lüks tüketim değildir. Çünkü ihtiyaçtan kaynaklıdır. Tabi ki kişinin 500 milyarlık arabası olması kişinin ekonomik durumuna göre değişir. Kişinin aylık geliri 20 bin 30 bin ise insanın 300 bin TL’lik araca binmesi gayet normaldir.
• K3: Lüks tüketim kavramından konfor ve rahat yaşam anlıyorum.
• K4: Lüks tüketim kavramı bana göre ihtiyaç dışı her şey olabilir.
• K5: Lüks tüketim kavramından markayı anlıyorum.
• K6: Lüks tüketim kavramını marka olarak algılıyorum. Markaların getirdiği gereksiz fazla pahalılıktır.
• K7: Lüks tüketim kavramından konforu ve yakıt tüketimini anlıyorum.
• K8: Lüks tüketim kavramından kalite anlıyorum.
• K9: Lüks tüketim kavramı, zaruri olmayan, ihtiyaç dışındaki tüketimdir.
• K10: Lüks tüketim ihtiyaçtan fazla olan alımdır.
• K11: Lüks tüketim, ihtiyaçtan fazla olan kullanımları hayatımıza dahil edilmesidir.
• K12: Lüks tüketim, bir birey için fazla olan her şeydir.
• K13: Lüks tüketim, temel ihtiyaçlarımız dışında keyfi ve tatmin olmak için yapılan harcamalardır.
• K14: Lüks tüketim kavramı derken pahalı eşyalar büyük markalar aklıma geliyor.
• K15: Lüks tüketim bana göre giyim, daha çok tatil, araçtır.
• K16: Lüks tüketim insanın alamayacağı, bütçesinin üstündeki her şeydir.
• K17: Lüks tüketim kavramından standartların üstünde olan bütün harcamalardır.
• K18: Lüks tüketim bana göre pahalı olan her şeydir.
• K19: Lüks tüketim kavramı bana göre ihtiyaç dışı gereksiz her şeydir.
• K20: Lüks tüketim kavramı bana göre aşırı pahalıya kaçmamak şartıyla insanın huzuru ve yaşamını rahatlatan alışverişlerdir.

Katılımcıların lüks tüketim olgusuna yönelik görüşleri incelendiğinde katılımcıların, ağırlıklı olarak lüks tüketim olgusunu fiyattan bağımsız değerlendirdiği ve ihtiyacın dışında gerçekleştirilen tüketimleri lüks tüketim çerçevesinde ele aldıkları görülmektedir. Bununla birlikte lüks tüketimi, pahalı olan her şey şeklinde değerlendiren katılımcılar da bulunmaktadır.

Soru 2: Lüks tüketim içine giren harcamalar sizce nelerdir?

• K1: Lüks tüketim harcamaları içerisine araba, lüks evler, restaurantlar, dışarda rahat hazır yemekler, giyim girer.
• K2: Lüks tüketim harcamaları içerisine kişinin birden çok ev sahibi veya birden fazla arabaya sahip olması aşırı derecede tatil yapması girmektedir. Tabi ki kişinin aylık kazanımına göre lüksüyatını değiştirir.
• K3: Lüks tüketim harcamaları içerisine bana göre kadınlar için pahalı çantalar, makyaj malzemeleri ve kıyafetler gelmektedir.
• K4: Lüks tüketim harcamaları içerisine ise lüks telefonlar vb. pahalı eşyalar girmektedir. Mesela; 3 bin TL’lik telefonda aynı işlevi görmekte, 10 bin TL’lik telefonda aynı işlevi görmektedir. Bundan dolayı gereksiz harcama yapmaktır. Aynı işlevi görmekte olan A ve B arasında sırf etiket yüzünden B’yi pahalı olanı almak lüks harcamalara girer.
• K5: Lüks tüketim harcamaları içerisine, kılık-kıyafet, yeme- içme, lüks arabalar yani toplum standartları üzerindeki alışverişler girmektedir.
• K6: Lüks tüketim harcamaları içerisine giyim, gezme, eğlenme harcamaları girmektedir.
• K7: Lüks tüketim harcamaları içerisine bana göre gereksiz harcama, gereksiz kıyafet, aynı kategoride olan iki şey aynı kalitede ise biri sadece marka bazında daha pahalı ise ben almam.
• K8: Lüks tüketim harcamaları bana göre giyim, taşıt, aksesuar olabilir. Daha çok pahalı olan her şeydir.
• K9: Lüks tüketim harcamaları içerisinde pahalı cep telefonları, lüks otomobiller, gereksiz takılar olabilir.
• K10: Lüks tüketim harcamalarına kılık kıyafet, tatil, yiyecek-içecek yazlık, ev, araba sayılabilir.
• K11: Lüks tüketim harcamaları içerisine ev alımı, fazladan araç sayısı, dışarda yemek yeme, tatiller, gereğinden fazla çok pahalı alışverişler girmektedir.
• K12: Lüks tüketim harcamaları içerisine ev eşyalarının fazla olması, ofisi varsa pahalı mobilyalar kullanması, bütçesinin üstünde alış verişler, mesela asgari ücretle çalışan birinin Iphone cep telefonu kullanması girmektedir.
• K13: Bu harcamalar içerisinde konut, tatil, kıyafet olabilir.
• K14: Lüks tüketim harcamaları içerisinde, lüks araba, mücevherat olabilir.
• K15: Bu harcamalara örnek olarak markalı, pahalı giyim, lüks tatiller gelmektedir.
• K16: Lüks tüketim harcamalara örnek olarak markalı, pahalı giyim, araba, tatil verilebilir.
• K17: Lüks tüketim harcamaları içerisine araba, ev, kıyafet vb. pahalı alışverişler girmektedir.
• K18: Harcamalara örnek olarak gayrimenkul, arazi, ev, araba, araç-gereç, tatil vb. her şey verilebilir.
• K19: Lüks tüketim harcamaları içerisine ayda bir defa kuaför ihtiyacım varsa 2 defa gitmem ya da çok fazla elbise almam girebilir.
• K20: Lüks tüketim harcamaları içerisine ihtiyaç olan giyinme, araç, barınma vb. her şey girebilir.

Katılımcılara göre “lüks tüketimler içerisine giren harcamalar” gelire bağlı değerlendirilirken, toplum standartlarının üzerinde yapılan harcamalar şeklinde bir tanımlamaya da rastlanılmaktadır. Ağırlıklı olarak lüks araçlar, restaurant giderleri, gayrimenkul giderleri vb. giderler lüks tüketim harcamaları olarak tanımlanmaktadır.

Soru 3: Otomobil denilince ilk aklınıza gelen marka hangisidir? Nedenini belirtiniz.

• K1: Kullandığım araç modeli Passat’dır. En sevdiğim araçtır. Sebebi, favorilerim arasında olduğu için, lüks, rahat ve otomatik olması beni bu aracı kullanmaya itmiştir.
• K2: İlk aklıma gelen otomobil markası Kia Sporteage’dır. Çünkü normal diğer markalara göre çok uygun ve donanım olarak çok daha iyidir.
• K3: Otomobil denilince ilk aklıma gelen marka Mercedes’dir. Çünkü küçük iken bulunduğumuz şehirde en lüks araba Mercedes modeldi.
• K4: Otomobil denilince ilk aklıma Toyota markası gelmektedir. Çünkü elektriklidir. Yakıt olarak çok tasarruflu, güvenirliği ve piyasasından dolayı aklıma geliyor.
• K5: Otomobil denilince ilk aklıma Audi markası gelmektedir. Çünkü daha sağlam ve güvenlidir.
• K6: Otomobil denilince ilk aklıma gelen marka Mercedes’dir. Çünkü çocukluktan beri Mercedes markası hep üst model olarak lanse ediliyordu.
• K7: Otomobil denilince ilk aklıma gelen marka Mercedes’dir. Çünkü çocukluktan kalma beğeni ve amleminden dolayı ilgiden dolayı. Kullandığım otomobil markası
• K8: Otomobil denilince ilk aklıma gelen Ferrari ve Lamborghini’dir. Çünkü alamayacağımdan dolayı, çok pahalı olmasından dolayı aklıma geliyor.
• K9: Otomobil denilince ilk aklıma BMW gelmektedir. Çünkü konforu, performansı, yakıt tasarrufu ve görsellik özelliklerinden dolayı.
• K10: Otomobil denilince ilk aklıma AUDİ gelmektedir. Görünüşünü beğeniyorum.
• K11: Otomobil denilince ilk aklıma gelen marka BMW’dir. Çünkü konforu ve ismi beni cezbediyor.
• K12: Otomobil denilince ilk aklıma Mercedes markası gelmektedir. Çünkü güvenlik ve konforu çok iyidir.
• K13: Otomobil denilince ilk aklıma gelen markalar Mercedes, BMW ve AUDİ gelmektedir.
• K14: Otomobil denilince ilk aklıma Porsche markası gelmektedir. Çünkü çok karizmatiktir.
• K15: Otomobil denilince ilk aklıma gelen marka Ferrari’dir. Çünkü pahalı ve alamayacağımdan dolayı bunlar gelmektedir.
• K16: Otomobil denilince ilk aklıma gelen marka Porsche’dir. Çünkü isminin etiketi var.
• K17: Otomobil denilince ilk aklıma gelen marka BMW’dir. Çünkü lüks araç, ismi hoşuma gidiyor.
• K18: Otomobil denilince ilk aklıma gelen markalar Passat, BMW, Mercedes’dir. Çünkü bu markalar hobi olarak hoşuma gidiyor ve sağlam, güvenir markalardır.
• K19: Otomobil denilince ilk aklıma gelen marka BMW’dir. Çünkü güvenli ve konforludur.
• K20: Otomobil denilince ilk aklıma gelen marka Mercedes’dir. Kullanımı daha rahat ve güvenlidir.

Katılımcıların, otomobil denildiğinde aklına gelen ilk araç ağırlıklı olarak Mercedes’tir. Mercedes’in yanı sıra Porsche ve BMW markaları da ön plana çıkmaktadır. Mercedes’in bireylerin küçüklüğünden itibaren güven veren ve değerli bir marka olarak akılda kalması bu yanıtlarda etkili olmuştur.

Soru 4: Kullandığınız otomobil markası nedir? Çevreniz tarafından otomobilinizin beğenilmesi ve takdir edilmesi tercihlerinizi nasıl etkilemektedir?

• K1: Passat arabamı çevrem çok beğendi, bu durum bende çok fark etti hatta kişilik olarak da çok değiştim. Daha önce arabam yoktu araba sahibi olduktan sonra çevremdekilerin bana karşı bakış açıları çok değişti, onların gözünde daha saygın hale geldim.
• K2: Kullandığım otomobil markası Kia Sporteage’dır. Tabi ki insanız beşeriz ve çevremdeki insanların beğenmesi, tercihlerimi etkilemektedir. Toplumun bakış açısı önemlidir. Herkes beğenilme duygusu ile hareket etmektedir. Örneğin; bir kadın da bir erkek de başkaları tarafından beğenilme duygusu ile giyinmektedir. Bir aracın ya da herhangi bir nesnenin bizim ihtiyaçlarımızı karşılaması önemli ama toplum tarafından beğenilmesi de güzeldir.
• K3: Kullandığım araç Range Rover’dır. Çevremin beğenisi beni etkilemez. Çünkü kendi konforum, kendim istediğim, beğendiğim için bu markayı satın aldım. Çocukluktan kalma, arabalara merakım var, babamdan kalma bir alışkanlık oldu.
• K4: Kullandığım otomobil markası, Toyota Hibrit’dir. Eskiden çevrenin beğenisi önemli değildi ama görüntüsünden dolayı sormaları mesela yol da trafik polislerinin bile durdurup sorması hoşuma gidiyor.
• K5: Kullandığım otomobil markası Renault Megandır. Otomobilimin çevrem tarafından beğenilmesi hoşuma gidiyor.
• K6: Kullandığım otomobil markası Peugeot’dur. Çevreden çok etkilenen biriyim hatta kendim değil çevrenin doğrultusunda bu arabayı satın aldım.
• K7: Peugeot 3008dir. Çünkü dizel ve konfor olarak en iyi modeldir. Çevremin bakış açısı benim için önemli değil ama etrafımızda arabamızdan almak isteyen çok kişi oldu. Çünkü pahalı olabilir ama çok tasarruflu, yakıt tüketimi çok iyi araçtır.
• K8: Kullandığım otomobil markası Volkswagen’dir. Çevrem beni etkilemez. Çünkü bu konu benim uzmanlık alanım o yüzden sağlamlığı dikkate alırım.
• K9: Kullandığım otomobil markası BMW’dir. Çevremin otomobilimi beğenmesi hoşuma gidiyor. Çünkü hiç kimse beğenilmeyen bir araca binmek istemez.
• K10: Kullandığım otomobil markası Kia Sportage’dır. Çevrenin tercihlerimi beğenmesi hoşuma gidiyor ve bu durumda daha da lüksünü istiyorum.
• K11: Kullandığım otomobil markası Peugeot’dur. Çevredekilerin düşüncesi beni yönlendirmez.
• K12: Kullandığım otomobil markası Mercedes’dir. Çevremin bakış açısı benim için önemli değil, tercihimi etkilemiyor.
• K13: Kullandığım otomobil markası Passat’dır. Çevremin bakış açısı benim için önemlidir. Toplumsal algı yüzünden başkalarının düşüncesini kabul ediyorum. Mesela ben daha çok spor araba severken mesleğin verdiği imaj sebebiyle klasik araba kullanıyorum.
• K14: Kullandığım otomobil markası Volkswagen Golf’dür. Çevremin bakış açısı benim için önemlidir.
• K15: Kullandığım otomobil markası Volkswagen’dir. Çevremin bakış açısı benim için önemli değildir.
• K16: Kullandığım otomobil markası Volkswagen Golf’dür. Çevremin bakış açısı benim için önemlidir, herkes beğenilmek ister ama maddi olanaklarda önemlidir.
• K17: Kullandığım otomobil markası BMW’dir. Çevremin bakış açısı benim için önemlidir. Çünkü beğenmeleri ile mutlu oluyorum, özgüvenim artıyor.
• K18: Kullandığım otomobil markası Passat’dır. Çevremin bakış açısı benim için önemlidir. Çünkü iş adamlarının %30’u lüks araç kullanır. Çünkü lüks araç kullanımı ile kişilerde özgüven artırıyor ve daha fazla iş alıyoruz.
• K19: Kullandığım otomobil markası BMW’dir. Otomobil satın alırken konfor, güvenirliği ve rahat sürüşü önemli kriterlerdir.
• K20: Kullandığım otomobil markası Nissan Qasghai’dir. Otomobil tercihinde çevremin bakış açısı benim için önemli değildir. Çünkü benim önce tatmin olmam gerekiyor.

 Katılımcıların kullandıkları otomobillere bakıldığında Volkswagen, Peugeot ve BMW markalarının ağırlıkta olduğu gözlemlenmektedir. Katılımcılar otomobil tercihlerinde çevrelerinden genellikle etkilenirken, beğenilme hissi insanların hoşuna gitmektedir.

Soru 5: Otomobil tercihinizde marka imajı önemli midir? Neden?

• K1: Benim için marka imajı önemlidir. Çünkü arabamın markasından dolayı yolculuk yaparken daha güvenli rahat yapmaktayım. Sosyal medyayı kullanıyorum.
• K2: Marka imajı önemlidir. Çünkü bir aracın çok kısa sürede ya da çok uzun sürede alınıp satılması, servis ağının geniş olması, Türkiye ortalamasına göre bir aracın ne kadar çok olması demek o aracın sirkülasyonunun çok olduğu anlamına gelir. Bu da sürücülerin tercihlerini değiştirmektedir.
• K3: Otomobil tercihinde marka imajı önemlidir. Çünkü güvenlik ve sağlamlık, birazda şehre uygunluk açısından benim için marka imajı önemlidir. Şehrin yollarının düzgün olmaması sebebiyle yüksek araç tercih ettim. Aslında ben cipten daha çok otomobili severim. Benim için mesleğim, araba tercihimi etkilemiyor. Ama her meslekte de iş yapabilme kapasitesini otomobil tercihi etkilemektedir. Yaşadığım bir diyalog üzerine(Sigorta işi ile uğraşan bir şahıs ile geçen diyalog) iş yapabilme kapasitesini otomobil tercihi etkilemektedir. Yaşadığımız şehrin küçük olması ve buna göre özellikler bulundurması, otomobil tercihini etkilemektedir. Mesela büyük şehirlerde insanlar öncelikle kendi konforunu ön plana alırken, küçük şehirlerde ise çevredekilerin düşüncesi önemli olmaktadır.
• K4: Marka imajı önemlidir. Çünkü pahalı, marka arabaların, güvenliği, piyasası, servis sıkıntısının olmamasından dolayı önemlidir.
• K5: Marka imajı önemlidir. Çünkü lüks bir segment araç, otomobil kullanmak insana daha fazla haz verir.
• K6: Marka imajı bekarken benim için çok önemliydi fakat evlendikten sonra daha çok kullanışa önem vermeye başladım. Araba seçimini de buna göre karar verdim.
• K7: Otomobil tercihinde marka imajı önemli değildir. Çünkü dış kaporta benim için önemli değil, içteki ekipman daha önemlidir. Sosyal medyayı kullanırım.
• K8: Otomobil tercihinde marka imajı önemlidir. Çünkü marka insanda tatmin duygusu yaratır.
• K9: Marka imajı önemlidir. Çünkü marka demek kalite demektir.
• K10: Marka imajı önemlidir. Çünkü insanların bildiği bir marka olunca şunu kullanıyorum dediğimde direk kafalarında bir şekil, fiyatı, modeli oluşmakta bu sebeple önemlidir.
• K11: Marka imajı önemlidir. Çünkü dışardaki algıdan kaynaklı, önemlidir. İnşaat sektöründe çok önemli mesela hiç parası olmayan biri bile piyasaya ilk girdiğinde iş alımı ve karşı tarafın güvenini kazanmak için yüksek maliyetli otomobil tercihini kullanmaktadır.
• K12: Otomobil tercihinde marka imajı önemlidir. Ama kendi bütçenizin dışında çıkmadığınız takdirde önemlidir.
• K13: Marka imajı önemlidir.
• K14: Otomobil tercihinde marka imajı önemlidir. Çünkü pahalı araçlar kaliteli olur.
• K15: Otomobil tercihinde marka imajı önemlidir. Çünkü marka, kaliteyi çağrıştırır.
• K16: Marka imajı önemlidir. Lüks bir Porsche’ye binmek isterdim.
• K17: Marka imajı önemlidir. Hayalim büyük ondan dolayı markayı seviyorum.
• K18: Otomobil tercihinde marka imajı önemlidir. Çünkü ne kadar lüks olursa o kadar albenisi oluyor aracın göze hitap ediyor, İnsanlar aracı görünce işverene karşı güveni artıyor, daha çok iş yapılabiliniyor.
• K19: Marka imajı önemli değildir. Yaşam da lüks harcama benim için önemli değildir.
• K20: Otomobil tercihinde marka imajı önemli değildir.

Katılımcıların tamamen ortak fikirde buluştukları husus marka imajı önemli midir sorusu olmuştur. Bu soruya katılımcıların tamamı önemlidir yanıtını vermiştir. Marka imajının beraberinde güveni ve beğenilme hissini arttırdığı düşüncesi hakimdir.

Soru 6: Sosyal medyayı kullanıyor musunuz? Daha çok hangi mecrayı kullanıyor ve gün içerisinde sosyal medyada ne kadar zaman harcamaktasınız?

• K1: Daha çok Instagramı kullanıyorum. Gün içerisinde yaklaşık olarak Instagramda 6-7 saat zaman harcamaktayım.
• K2: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Twitter kullanırım. Gün içerisinde ortalama 1,5- 2 saat süre harcarım.
• K3: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı kullanırım. Gün içerisinde Instagramda ortalama olarak 1 – 1,5 saat zaman harcamaktayım.
• K4: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı kullanırım. Gün içerisinde Instagramda ortalama olarak 1,5 – 2 saat zaman harcamaktayım.
• K5: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Twitter kullanırım. Gün içerisinde Twitter de ortalama olarak yarım saat harcamaktayım.
• K6: Sosyal medyayı kullanırım. Fakat çok aktif değil. Twitter kullanırım. Gün içerisinde akşamdan akşama ortalama 1,5 saat bakıyorum.
• K7: Daha çok Instagramı kullanırım. Gün içerisinde ortalama 1- 1,5 saat zaman harcamaktayım. Sosyal medya araba satın alırken beni yönlendirmez.
• K8: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı ve Twitteri kullanırım. Gün içerisinde hemen hemen sürekli bakarım ortalama olarak 2 saat süre harcamaktayım.
• K9: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı kullanırım. Gün içerisinde ortalama olarak 1,5 – 2 saat süre harcamaktayım.
• K10: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı kullanırım. Gün içerisinde ortalama olarak yarım saat 45 dakika zaman harcamaktayım.
• K11: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı kullanırım. Gün içerisinde ortalama olarak 1 saat zaman harcamaktayım.
• K12: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Twitter, Instagramı ve Facebook’u kullanırım. Gün içerisinde ortalama 2,5-3 saat zaman harcamaktayım.
• K13: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı ve Twitteri kullanırım. Gün içerisinde ortalama 1,5 saat zaman harcamaktayım.
• K14: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı kullanırım. Gün içerisinde ortalama olarak 5 saat zaman harcamaktayım.
• K15: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı kullanırım. Gün içerisinde ortalama olarak 1 saat zaman harcamaktayım.
• K16: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı ve Whatsappı kullanırım. Gün içerisinde uyuyana kadar zaman harcamaktayım.
• K17: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı kullanırım. Gün içerisinde ortalama olarak 6 saat zaman harcamaktayım.
• K18: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Twitter kullanırım. Gün içerisinde ortalama 20 dakika zaman harcamaktayım.
• K19: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Instagramı kullanırım. Ortalama olarak 1 saat zaman harcamaktayım.
• K20: Sosyal medyayı kullanırım. Daha çok Facebook ve Twitteri kullanırım. Gün içerisinde ortalama olarak 2,5 saat zaman harcamaktayım.

Sosyal medyayı kullanmayan katılımcı yoktur. Bu katılımcılar ağırlıklı olarak Instagram ve Twitter’ı kullanırken genel ortalama günlük 1 saatten fazla bir kullanıma denk gelmektedir. Ayrıca Facebook’u kullanan katılımcılar da bulunmaktadır.

Soru 7. Sosyal medyada otomobile dair kişi, grup, sayfa ya da kanalları takip eder misiniz? Ediyorsanız bunlar nelerdir?

• K1: Sosyal medyada otomobillere dair herhangi kişi, grup ve sayfaları takip ediyorum. Bunlar Passat, BMW, Mercedes sayfalarıdır. Bu sayfaları takip ediyorum.
• K2: Otomobile dair herhangi sayfa, grup, kişi takip ediyorum. Şu an kullandığım aracın sayfasını takip ediyorum.
• K3: Otomobile dair herhangi bir kişi, sayfa, grup takip etmiyorum.
• K4: Otomobile dair herhangi bir sayfa, grup, kişi takip etmiyorum. Otomobil tercihinde beni güvenirliği ve iç piyasada alım satımı, servisi ve yakıtı gibi kriterler etkilemektedir.
• K5: Otomobile dair herhangi bir sayfa, grup, kişi takip etmiyorum. Ama Volvo ve Audi markalarının yeni çıkan modellerini takip ediyorum.
• K6: Sosyal medyada otomobillere dair grup, sayfa, kişi takip etmiyorum.
• K7: Sosyal medyada otomobillere dair grup, kişi, sayfa takip etmiyorum.
• K8: Otomobile dair herhangi bir sayfa, kişi, grup takip etmiyorum.
• K9: Otomobile dair sayfa, kişi, grupları takip ediyorum. Markaların resmi hesaplarını ve lüks araç fotoğrafları paylaşan sayfaları takip ediyorum.
• K10: Otomobile dair herhangi bir sayfa, kişi, grup takip etmiyorum.
• K11: Otomobile dair herhangi bir sayfa, kişi, grup takip etmiyorum.
• K12: Otomobile dair herhangi bir sayfa, kişi, grup takip etmiyorum.
• K13: Otomobile dair herhangi bir kişi, sayfa, grup takip etmiyorum. Ama bu tarz sayfalar karşıma çok fazla çıkar.
• K14: Otomobile dair herhangi bir kişi, sayfa, grup takip etmiyorum.
• K15: Otomobile dair herhangi bir kişi, sayfa, grup takip etmiyorum. Otomobil tercihini daha çok eşime bırakıyorum. Aracın motor gücü ve konfor nitelikleri önemlidir.
• K16: Otomobile dair kişi, sayfa, grup takip ediyorum. Porsche marka arabaları takip ediyorum.
• K17: Otomobile dair herhangi bir kişi, sayfa grup takip etmiyorum ama istediğim zaman bakıyorum.
• K18: Otomobile dair herhangi bir kişi, sayfa grup takip etmiyorum. Otomobil tercihinde, ben daha çok sıfır araç satın alırım. Fakat yine de ikinci el araçlarda aracın boyası, darbesi, kilometresi önemlidir.
• K19: Sosyal medyada otomobile dair kişi, grup, sayfa takip etmiyorum.
• K20: Otomobillere dair grup, kişi, sayfa takip etmiyorum. Otomobil satın alırken rahat, güvenirliği ve rahat olması önemlidir.

İstisnalar dışında sosyal medyada otomobile dair kişi, grup ya da sayfa takip edilmemektedir. Bununla birlikte takip eden kişiler de genellikle sahip oldukları ya da ileride sahip olmak istedikleri markalar takip etmektedir.

Soru 8: Otomobil satın alırken hangi kriterler sizi etkilemektedir? Sosyal medya bu konuda sizi yönlendiriyor mu?

• K1: Sosyal medya beni yönlendirmiyor. Çünkü sosyal medyaya güven olmuyor. Bazen dolandırıcılar oluyor. Araba konusunda birebir görüşmeleri daha çok tercih ediyorum.
• K2: Otomobil satın alırken, kaza yapmamış olması, düşük kilometre yapmış olması, konfor gibi temel olanaklara sahip olmasıdır. Sosyal medyada beni yönlendirir. Aslında sosyal medya hangi arabayı alıp almayacağımızı söylemektedir.
• K3: Otomobil tercihinde çocuğum için arka koltukta ekstradan multimedyasının olması, kazalara karşı güvenli olma gibi kriterler bulundurması gerekiyor. Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmez.
• K4: Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmez.
• K5: Sosyal medya bize yeni çıkan araçlar hakkında bilgi verir ama yine de biz bütçemize göre hareket ederiz.
• K6: Otomobil satın alırken sosyal medya beni yönlendirmiyor. Otomobil satın alırken iki çocuğum olduğu için geniş, konforlu ve teknolojik özellikleri fazla bulundurması benim için önemli kriterlerdir.
• K7: Otomobil satın alırken uzman arkadaşlara sorarak ve daha sonra araştırarak tercihimizi belirledik. Sosyal medya beni yönlendirmez.
• K8: Otomobil tercihini, arabanın yakıt tüketimi, sağlamlığı ve şanzıman kriterleri yönlendirir. Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmez. Ama bazen bakıyorum.
• K9: Otomobil satın alırken hangi konfor, görsellik ve performans kriterleri önemlidir.
• K10: Otomobil tercihinde görüntü kriteri beni etkilemektedir. Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmez.
• K11: Otomobil tercihini eski arabalardan yana kullanıyorum. Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmez.
• K12: Otomobil tercihinde güvenlik, konfor, uzun yolculuk için uygun nitelikler ararım. Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmez.
• K13: Otomobil satın alırken, cinsi, rengi, markası ve maliyeti önemlidir. Sosyal medya bu konuda beni kesinlikle yönlendirir.
• K14: Otomobil tercihimde sağlamlık, marka nitelikleri önemlidir. Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmiştir.
• K15: Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmez.
• K16: Otomobil satın alırken maddi olanaklara ve sağlamlığa bakarım. Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmiştir.
• K17: Otomobil satın alırken motor gücü, hasar kaydı, konfor gibi kriterler benim için önemlidir. Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmiştir.
• K18: Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmez.
• K19: Otomobil tercihinde çevremin bakış açısı benim için önemlidir. Beğenmeleri mutluluk ve haz veriyor. Sosyal medya bu konuda beni yönlendirmiştir.
• K20: Sosyal medya otomobillere dair kişi, grup, sayfa takip etmiyorum.

Otomobil satın alırken sosyal medya genellikle katılımcıları yönlendirmemektedir. Bunun yanında beğenilme arzusuyla sosyal medyadan etkilenenler de bulunmaktadır. Aracın hasar durumu, konforu, güvenilirliği ve motor gücü satın alımlarda en çok dikkat edilen kriterler konumundadır.

Soru 9: Sosyal medyada otomobilinizi ya da otomobilinizin de dahil olduğu görseller paylaşır mısınız? Sizce insanlar ne amaçla otomobillerini ya da onlarla olan görselleri paylaşımda bulunur?

• K1: Otomobilimi ya da ona dair görsel şimdiye kadar hiç paylaşmadım. Bence paylaşılmasının sebebi, sevgi, saygınlık kazanmak, hava atma, özgüven kazanmak, çevreye paralı olduğunu göstermek, benim arabam var ve saygın biriyim artık mesajı vermek içindir.
• K2: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi beğenilme duygusu sebeptir. Marks Twain’in dediği gibi bütün hazların en büyüğü benim olsun ayıbın en kötüsü de karşıdaki insanın olsun mantığı ile ilgili bir durumdur.
• K3: Sosyal medyada otomobil ile ya da otomobilime dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının farklı farklı sebepler olabilir. Mesleğinden dolayı etrafı etkilemek ya da erkek ise kızları etkilemek için paylaşım yapılıyor olabilir.
• K4: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi görgüsüzlük, hava atma, topluma kendini beğendirme, kabullendirme amacıyla yapılır.
• K5: Sosyal medyada otomobilim ile ya da otomobilime dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi, araçları ile mutlu olmaları yine gelir düzeylerini belli etme, yaşam standartlarını gösterme, toplumda yer edinme amacıyla paylaşıyor olabilirler.
• K6: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi insanların egolarını tatmin etmek istemesi, kendilerini farklı gösterme, mal ve mülklerini paylaşarak bir şeyleri elde edeceklerini düşündükleri için paylaşırlar.
• K7: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi gösteriş meraklılığıdır.
• K8: Sosyal medyada otomobillere dair görsel çok az, nadiren paylaşmışımdır. Bence paylaşılmasının sebebi yeni bir araba aldıysa ya da lüks ise beğenilme duygusu, zenginliğini gösterme amacıyla gerçekleştirilmektedir.
• K9: Otomobil ya da otomobile dair görsel çok nadiren paylaşmışımdır. Bence paylaşılmasının sebebi, otomobilleri güzelse sosyal statü kazanmak için ya da otomobillerini çok sevdikleri için paylaşım yapabilirler.
• K10: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılması, hava atma amacıyla gerçekleştirilmektedir.
• K11: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi tamamen tatminlik meselesidir. Çevreye mesaj vermek için paylaşım yapabilirler.
• K12: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi kendini tatmin etmek ve üst düzeydeki insanlara parasının olduğunu kanıtlamak, hava atma vb. sebeplerden paylaşılmaktadır.
• K13: Otomobile dair herhangi bir görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi malını ve mülkünü kanıtlamak, tatmin olmak için bazıları da gerçekten zevk aldığı için paylaşmaktadır.
• K14: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi yaşam koşullarını, şartlarını gösterme, parasını kanıtlama olabilir.
• K15: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi takipçi sayısını artırma, beğeni alma olabilir.
• K16: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi daha çok hava atmak için olabilir. Bazıları Nıke ayakkabısını, bazıları da arabasını göstermek için paylaşır.
• K17: Sosyal medyada otomobillere dair bazen paylaşırım. Bence paylaşılması aşırıya kaçmadığı sürece önemli değildir. Ama çok paylaşılması bencilliktir. Sırf hava atmak, parasını göstermek için paylaşıyorlar.
• K18: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi bazı insanların yaşantı tarzı, zevki olabilir bazılarında hava atma fıtratı da olabilir.
• K19: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi iki şekilde olur. Mesela biri yeni araba almıştır ve bunu çevresine göstermek ister. Beğenilme isteği ile paylaşır.
• K20: Sosyal medyada otomobillere dair görsel paylaşmam. Bence paylaşılmasının sebebi görgüsüzlük ve ego tatmini olabilir.

Son olarak katılımcıların araçlarını ya da araçlarının da dahil oldukları görselleri sosyal medyada paylaşıp paylaşmadıkları incelendiğinde genel çoğunluğun bu yönde bir paylaşımda bulunmadığı görülmektedir. Bu paylaşımların çevreye hava atma ve ego tatmini adına yapıldığı düşüncesi hakim iken bu konuma düşmemek adına paylaşımda bulunmak istenmediği ortaya çıkmaktadır. Zaman zaman paylaşımda bulunan katılımcılar dahi aşırıya kaçmamaya özen gösterdiğini ve aşırıya kaçılmasının bencillik olduğunu ileri sürmektedir.

Hem genel bir değerlendirme yapabilmek hem de araştırma sorularını değerlendirebilmek adına sırasıyla araştırma sorularını yanıtlamakta fayda vardır. Buna göre;

• Lüks otomobil satın almaya iten faktörler; lüks otomobillerin daha güvenilir, daha konforlu ve çevre tarafından daha beğenilen otomobiller olmasıdır. Lüks otomobillerin beraberinde katılımcılara daha çok güven ve performans verdiği görülmektedir.
• Hedonizm ile lüks otomobil satın alma arasında ilişki; Lüks otomobil alımında şüphesiz güven ve performansın yanında artan beğeninin de etkisi vardır. Katılımcılar lüks otomobillere yönelirken hem kendi beğenilerini karşılamak hem de toplum tarafından daha çok beğeni kazanma düşüncesine girmektedir. Bu bağlamda hedonizm ile lüks otomobil satın alma arasında doğrusal bir ilişki olduğundan söz etmek mümkün hale gelmektedir.
• Bireyler otomobil tercih ederken marka imajını önemsemektedir. Marka imajının güvenin, konforun ve toplumsal beğeninin bir yansıması olduğu düşüncesi hakimdir. Katılımcılar, bütçeleri doğrultusunda marka imajı yüksek otomobilleri tercih etmeye çalışmaktadır.
• Cinsiyet gruplarına göre otomobil markası tercihlerinde doğrudan bir farklılığı tespit etmek mümkün değildir ancak erkek katılımcıların spor modellere daha çok yöneldiği bir gerçektir. Yine marka algısında da doğrudan cinsiyete göre bir farklılığa rastlamak mümkün değildir. Daha büyük bir örneklemde daha net bulgulara ulaşmak mümkün olacaktır.
• Sosyal medyanın, lüks otomobil satın alma davranışı üzerinde etkisi doğrudan bulunmamaktadır. Katılımcılar genel olarak otomobil tercihi sürecinde sosyal medyadan etkilenmediklerini, sosyal medya üzerinden otomobil sayfalarını da takip etmediklerini belirtmişlerdir. Beğenilmesi duygusu lüks otomobil satın alma davranışı üzerinde etkilidir ancak katılımcıların sosyal medyadan otomobilleri paylaşmıyor oluşları beğenilme duygusu üzerinde de sosyal medyanın etkisinin düşük olduğu bulgusunu ortaya çıkartmaktadır.

4.SONUÇ

Postmodern toplumlar, ihtiyaçların çok üstünde tüketimin ve her şeye sahip olma arzusunun hakim olduğu satın almayı kendine amaç edinmiş toplumlardır. Günümüzde tüketim, yeme-içme gibi öncelikli fizyolojik ihtiyaçların yanında bireylerin itibar, statü vb. saygınlık kazanmak gibi birçok sebepten dolayı vazgeçemediği davranışlardır. Televizyon, sosyal paylaşım siteleri, gazete ve radyolarda tekrarlanan göze ve kulağa hitap eden özendirme spotları ve pazarlamalar da tüketimi teşvik etmektedir. Aynı vücut ölçülerine sahip olan, aynı tarz giyinen-beslenen, aynı müziği dinleyen, aynı markaları tercih eden hatta dinlenme ve boş zamanı değerlendirme alanları(AVM) bile benzer olan kişiler, tek tip yaşam tarzını ortaya koymuştur. Yaratılan bu kitle kültürü, çalışanlardan işsizlere, gençlerden yaşlılara, kadınlardan çocuklara kadar toplumun her kesimini kapsayan geniş bir alanı oluşturmuştur.

Araştırmamızın da sonuçlarından anlaşılacağı gibi insanlar kimlikleri, yaşam standartları vb. ait oldukları ne varsa bunları çevrelerine yansıtmak amacıyla tüketimi adeta kalkan olarak kullanır. Bunu da kullandıkları belli sembollerle mesaj vererek gerçekleştirirler. Artık bireyler, göstergeler aracılığıyla iletişim kurmakta, saygınlık; sahip olunan kişisel nitelikler ya da entelektüel düzey ile değil, tüketilen nesnelerle değerlendirilmektedir. Bireyler tüketimle beraber mutluluk, güven, haz(hedonizm), statü satın aldıklarını ifade ederler. Çevreye verilen imaj doğrultunda yer edindiğini düşünen kişiler, elinde olanın hep daha fazlasını istemektedir. Ne yazık ki gemiyi kurtaran kaptan misali sığ, rekabetçi ve benmerkezci birey dolayısıyla toplum yaratılmaktadır. Kısacası durmak bilmeyen doyumsuzluğu aşılayan tüketicilik,  insani özellikleri ve bu temelde yaşamayı her geçen gün yok etmektedir.

KAYNAKLAR 

[1] Aydın, S. (2019). Otomobil Tercihlerinde Marka İmajı ve Sosyal Medyanın Hedonik Tüketim Davranışına Etkileri,İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul

[2] Baudrillard, J. (2018). Tüketim Toplumu, Ayrıntı Yayınları, 11.Baskı, s:208

[3] Duman, M.Z. (2018). Tüketim Sosyolojisi, Anı Yayıncılık, 2.Baskı, Ankara, 2018, xi

[4] İstanbul Sanayi Odası, (2002/4). Avrupa Birliği’ne Tam Üyelik Sürecinde İstanbul Sanayi Odası Meslek Komiteleri Sektör Stratejileri Geliştirilmesi Projesi, İstanbul,  s: 1-3-27-28-40-41

[5] TÜİK, (2020), Eylül. Motorlu Kara Taşıtları İstatistiği, Siirt

[6] https://docplayer.biz.tr/421042-Nitel-analizler-icerik-ve-betimsel-analiz.html, 25.01.2021 tarihinde erişildi.